Relatieproblemen en loyaliteit
Problemen in samengestelde gezinnen gaan meestal over de kinderen. Heftige ruzies of “steken onder water”, onbegrip van de stiefouder die zelf geen kinderen heeft en zich niet kan inleven in kinderen, of in de loyaliteit van tussen ouder en kind.
Dat kinderen loyaal zijn aan beide ouders begrijpen de meeste mensen wel. Ouders zijn ook loyaal aan hun kinderen. Stiefouders die zich negatief uitlaten over hun stiefkind of het gedrag van hun stiefkind beschadigen daarmee hun relatie. Ouders zijn kwetsbaar als het om opvoeden gaat. Men kan van een eigen kind meer verdragen dan van het kind van de partner.
Gevoeligheden
Stiefouders worden verondersteld rekening te houden met gevoeligheden, terwijl kinderen soms bewust, maar meestal onbewust wél op stiefoudertenen trappen. Zelfs als dat bewust gebeurt, is het verstandig te onderzoeken waar dit gedrag vandaan komt. Sanctioneren is niet gewenst. Een stiefouder (die zich toch al voelt als “kop van Jut” heeft op den duur meer behoefte aan sancties dan ook weer het geduld op te moeten brengen van “onderzoeken-waar-dit-gedrag-vandaan-komt”.
Een vraag van de stiefouder wordt al gauw door grotere kinderen ervaren als bemoeizucht, zeker door pubers. De stiefouder, die meestal meer investeert dan men ziet, voelt zich ondergewaardeerd, wordt boos en krijgt vaak ook de wind van voren van de partner. Beklaagt deze stiefouder zich dan zegt de omgeving “je wist toch tevoren waar je aan begon”, kortom: onbegrip. Of men weet het beter: “als IK in jou positie was dan wist ik het wel…“. Het schip verlaten? Harder optreden?
Afspraken nakomen
Steeds opnieuw maken de partners afspraken, die matig worden nagekomen. Er is onvoldoende gezocht naar consensus. Moeder of vader belooft dat zij/hij voortaan anders zal handelen, maar kan het niet over het hart verkrijgen om tre handelen zoals de partner dat wil. Men heeft een belofte gedaan die men niet kan waarmaken. Zo’n toezegging is niets waard en wordt zelden nageleefd. Dit leidt tot teleurstelling bij de partner en hup: …… weer een conflict.
“Gewone” relatietherapie OF specifieke hulpverlening?
Gewone relatietherapie (met onvoldoende kennis van samengestelde gezinnen) verergert soms de zaak. Partners in een stiefgezin hebben vaak andere hulpvragen dan die in kerngezinnen. De dynamiek van het stiefgezin is hen zelf ook niet geheel duidelijk. Dan is uitleg (psycho-educatie) noodzakelijk. Maar de therapeut kan die niet geven, omdat juist de deskundigheid op dat vlak ontbreekt.
De mislukte therapie heeft het stel nog verder uitgeput en de relatie blijft onder druk staan omdat de kinderen blijven doen wat ze deden. Zij hebben allang gevoeld dat het mis is. Soms hebben zij het idee er belang bij te hebben als de relatie stopt. Als er veel ruzie is kan dat zo zijn, aan de andere kant is er dan weer een verlies…….
Relatiebreuk
Een relatiebreuk lijkt voor de kinderen misschien geen groot verlies, maar als papa of mama verdrietig is, voelen zij zich vaak schuldig. Grotere kinderen kunnen toekomstige relaties van hun ouder gaan dwarsbomen. Het valt hen niet te verwijten…zij maken gebruik van de ruimte die ze krijgen. Maar zoveel macht van kinderen over de ouder is slecht. Volwassenen dienen uiteindelijk te bepalen. Bovendien kan een nieuwe partner ook voor kinderen een verrijking zijn.
Kinderen die ervaren worden als “lastig voor de stiefouder” komen zelden bij mij in de praktijk. Ik begeleid de volwassenen bij voorkeur. Kinderen kunnen vaak via pedagogische wegen uitstekend worden geholpen. Het is wel vaak wenselijk om partners te coachen hoe zij met de kinderen kunnen praten over hun uit de hand gelopen situatie. En als de situatie ernstig uit de hand gelopen is, of de partners onvoldoende vaardig zijn of zich onvoldoende vaardig vinden, kan een familiegesprek plaatsvinden. De gezinscoach (ondergetekende dus) doet geleidelijk een stapje terug.